Jest ciekawy fakt dotyczący stakingu, którego większość osób z zewnątrz nie zdaje sobie sprawy: 99% sieci PoS jest zdominowanych przez staking kontrolowany przez fundację, co czyni je de facto scentralizowanymi. Jedynymi prawdziwymi wyjątkami są Cardano i Ethereum. Ludzie zazwyczaj myślą, że walidatorzy prowadzą węzły z delegacjami bezpośrednio od zwykłych posiadaczy, ale to nie tak naprawdę działa. W większości przypadków fundacja wybiera, którzy walidatorzy otrzymują delegację. Dlatego na większości łańcuchów wciąż widzisz ten sam zestaw firm działających jako walidatorzy. Te profesjonalne firmy wiedzą, jak utrzymywać dobre relacje z fundacją, lobbować, gdy to konieczne, i przedstawiać się jako „zaufani” operatorzy, a w ten sposób zabezpieczają swoje miejsca. To oznacza, że fundacja i walidatorzy mają relację szef–podwładny. Walidatorzy zasadniczo prowadzą węzły z delegacją przyznaną przez fundację. Naturalnie, stawia to walidatorów w pozycji, w której nie mogą sprzeciwiać się fundacji. Jeśli fundacja wycofa swoje stawki, są skończeni. Dlatego stawka od codziennych posiadaczy nie ma dla ich biznesu większego znaczenia. Dlaczego? Ponieważ większość łańcuchów pozwala na około stu walidatorów, którzy faktycznie produkują bloki. Duże nazwy, takie jak Sui, Aptos, Hyperliquid, również mieszczą się w tej kategorii. To oznacza, że jeśli nie uzyskasz delegacji fundacji na początku, niemal niemożliwe jest dostanie się do pierwszej setki. Jedyną inną opcją jest kupienie dużej ilości tokenów samodzielnie, co kosztuje fortunę. Zasadniczo fundacja, która wydała token, jest prawdziwym posiadaczem władzy kontrolującym rozwój protokołu, operacje i delegację walidatorów. Jedynymi sieciami, które nie podążają za tą strukturą, są Cardano i Ethereum. Ale nawet między tymi dwoma istnieje różnica. Ustawienie stakingu w Cardano jest prostsze, bezpieczniejsze i nie ma slashing, więc uczestnictwo jest znacznie bardziej aktywne. Nawet Vitalik przyznał, że nie stakuje całego swojego ETH. Powód? Aby stakować na Ethereum, musisz albo prowadzić własny węzeł walidatora, co blokuje twoje środki i wymaga wiedzy technicznej, albo skorzystać z usługi płynnego stakingu, takiej jak Lido, co naraża cię na ryzyko slashing w zależności od operatora. Charles, z drugiej strony, stakuje wszystkie swoje ADA. A każdy, kto jest zaangażowany w ekosystem Cardano, dokładnie wie dlaczego. Niektórzy mogą argumentować, że brak blokady czyni staking zbyt elastycznym i może powodować problemy. Ale w rzeczywistości ta struktura faktycznie wzmacnia protokół. Operatorzy puli stakingowych muszą aktywnie zdobywać delegacje, dzieląc się aktualizacjami ekosystemu, przyczyniając się do protokołu lub organizując wydarzenia społecznościowe, aby budować zaufanie. W Cardano nie potrzebujesz błogosławieństwa fundacji. Wszystko, czego potrzebujesz, to wsparcie społeczności, a możesz prowadzić węzeł i budować wokół niego biznes. Dlatego wierzę, że tak wygląda naprawdę zdecentralizowana sieć. Każdy może prowadzić pulę stakingową, zaangażowanie społeczności jest kluczem, a społeczność ma prawdziwą władzę. Dlatego społeczność Cardano jest tak żywotna, a uczestnictwo jest znacznie wyższe w porównaniu do innych łańcuchów. Myślę, że to ostateczna forma sieci blockchain.